„Milczenie spowodowane brakiem mowy nigdy nie jest złotem. Wszyscy mamy potrzebę porozumiewania się i kontaktowania ze sobą nawzajem – nie tylko jednym sposobem, lecz na wszystkie możliwe sposoby. Jest to podstawowa ludzka potrzeba, podstawowe ludzkie prawo. Co więcej, jest to podstawowa ludzka siła”
(Williams, 2000)
Co to jest mutyzm wybiórczy?
Mutyzm wybiórczy to zaburzenie lękowe.
Dziecko lub osoba dorosła z mutyzmem wybiórczym najczęściej swobodnie rozmawia w domu, ale milczy lub nie rozmawia swobodnie w przedszkolu, szkole czy w innych sytuacjach społecznych. Zaburzenie najczęściej rozpoczyna się między drugim, a piątym rokiem życia i powinno być diagnozowane już po miesiącu milczenia w danym miejscu. Niestety często jest diagnozowane dopiero w szkole podstawowej w wieku 8-12 lat.
Dziecko z mutyzmem wybiórczym może w ogóle nie odzywać się do nauczycieli, rówieśników lub mówić tylko do wybranych osób.
Niektóre dzieci z mutyzmem wybiórczym mają problemy z jedzeniem na terenie szkoły i korzystaniem z toalety.
Zazwyczaj nie mają trudności dydaktycznych, a często, w sytuacjach gdy mowa nie jest wymagana, mogą odnosić sukcesy szkolne.
Pamiętaj! Milczenie dziecka nie wynika z uporu, manipulacji czy osobistej niechęci dziecka do Ciebie, ale jest spowodowane silnym lękiem. Każde dziecko z mutyzmem wybiórczym pragnie mówić!
Z mutyzmu wybiórczego się nie wyrasta, ale trzeba nad nim pracować!
Dzieci z mutyzmem wybiórczym często mają inne zaburzenia lękowe. Często są w normie intelektualnej. Pozostawione bez pomocy są narażone na fobię społeczną, izolację i depresję.
Jak można pomóc dziecku z mutyzmem wybiórczym?
Wczesna diagnoza i odpowiednio podjęta terapia mogą przyczynić się do szybszej poprawy funkcjonowania dziecka. Dlatego ważne jest aby nauczyciele, lekarze rodzinni baczniej przyglądali się dzieciom nieśmiałym i małomównym.
Co jest przyczyną mutyzmu wybiórczego
Nie ma jednej odpowiedzi na to pytanie.
Carmody (1999) podaje jednak czynniki mające wpływ na wystąpienie mutyzmu wybiórczego i grupuje je w 3 kategoriach.
Czynniki predysponujące:
- zaburzenia językowe, zaburzenia mowy
- lękliwość, nadwrażliwość dziecka
- nieśmiałość lub mutyzm występujący w rodzinie
- choroby psychiczne występujące w rodzinie, szczególnie zaburzenia lękowe
Czynniki wywołujące:
- separacja od rodziców, utrata bliskiej osoby i inne negatywne doświadczenia dziecka np. zgubienie się w sklepie, zostawienie pod opieką innej osoby niż rodzice
- częste przeprowadzki i migracja
- rozpoczęcie przedszkola lub szkoły
- świadomość niedoskonałości mowy
- prześladowanie lub inne negatywne reakcje ze strony otoczenia
Czynniki podtrzymujące:
- negatywne wzmacnianie mutyzmu przez zwiększoną uwagę i rozczulanie się nad dzieckiem
- brak odpowiedniej interwencji
- pogodzenie się z mutyzmem dziecka
- zdolność do przekazania prawie każdej informacji niewerbalnie
- izolacja geograficzna lub społeczna
- rodzina należąca do mniejszości etnicznej bądź językowej
- negatywny model komunikacji w rodzinie
Źródło: na podstawie książki „The Selective Mutism Resource Manual”, 2001, Maggie Johnson & Alice Wintgens
Charakterystyczne cechy
W sytuacjach stresowych dzieci z mutyzmem wybiórczym często:
- mogą mieć problem z nawiązaniem kontaktu wzrokowego
- nie uśmiechają się, mają „kamienną twarz”, nie zdradzającą żadnych emocji
- trudno jest im powiedzieć „cześć”, „do widzenia”, „dziękuję”
- wydaje się, że są niekulturalne, ale nie robią tego celowo
- czują duży niepokój, gdy są zmuszane do mówienia
- mogą ssać palce, obgryzać paznokcie, dotykać włosy lub gryźć rękaw bluzki
- mogą być nadwrażliwe na dotyk, zapach, dźwięki z otoczenia lub tłum ludzi
- mają niskie poczucie własnej wartości
- mogą być perfekcjonistami
- nie lubią zmian, szczególnie tych które są zaskoczeniem
-
nie lubią być w centrum uwag
Jak zachować się w obecności dziecka, które mówi mało lub milczy?
- Nie zmuszaj dziecka do mówienia i nie zawstydzaj, jeśli nie jest w stanie rozmawiać w danej chwili
- Traktuj dziecko tak samo jak inne dzieci – nie skupiaj na nim swojej uwagi
- Nie karz dziecka za brak mowy, nie bądź sfrustrowany, jeśli dziecko nie mówi
- Nie zadawaj otwartych pytań, zmień je na pytania zamknięte tak aby dziecko mogło kiwnąć głową tak lub nie
- Postaraj się unikać kontaktu wzrokowego
- Jeśli dziecko się odezwie – ukryj swoje zdziwienie. Zachowuj się normalnie
Informacje zaczerpnięte ze strony:
